Welke acties onderneemt men in Belgie tijdens (fijn stof) smogepisodes?

Eén van de taken van IRCEL is het opvolgen van episodes met verhoogde luchtvervuiling (smogepisodes). IRCEL informeert de bevolking en de verantwoordelijke instanties die de Gewesten hebben aangeduid. Dit kadert in de verplichting van de Europese Unie die in haar luchtkwaliteitsrichtlijn stelt dat de bevolking geïnformeerd moet worden en dat er maatregelen moeten genomen worden om het risico en de duur van de overschrijding van de Europese grenswaarden te beperken.

Op 2 september 2008 hebben de milieuministers van de drie gewesten samen met IRCEL een coördinatieprotocol opgesteld om de maatregelen die de drie gewesten nemen tijdens smogepisodes te harmoniseren. Dit protocol is van toepassing op periodes met verhoogde vervuiling van fijn stof (PM₁₀, PM₂.₅) en stikstofdioxide (NO₂). Op 10 juli 2019 werd dit protocol aangepast. Naast het toevoegen van de kleinere fijnstofcomponent PM₂.₅ werden er naast alarmdrempels ook informatiedrempels (zowel voor PM₁₀ als PM₂.₅) ingevoerd.

Om smogepisodes te voorspellen, gebruikt IRCEL weersvoorspellingen afkomstig van meteorologische modellen (ALADIN, ECMWF) om ongunstige verdunningsomstandigheden in de atmosfeer te detecteren. Daarnaast worden ook de luchtkwaliteitsmodellen (onder andere SMOGSTOP, OVL, CHIMERE) van IRCEL ingezet die de concentraties van PM₁₀, PM₂.₅ en NO₂ voorspellen. Deze verschillende informatiebronnen worden geanalyseerd en zijn samen met de "expert opinion" van de luchtkwalitetisexperten van IRCEL de basis om een voorspelling van de luchtkwaliteit te maken op de korte termijn (enkele dagen).

Bij overschrijding van de gewestelijke smogalarm- of informatiedrempels worden maatregelen genomen die per gewest kunnen verschillen.

• - informatiedrempel: bij overschrijding ervan wordt de bevolking geïnformeerd en worden adviezen gegeven om de uitstoot van luchtvervuiling te beperken
• - alarmdrempel: bij overschrijding worden er emissiebeperkende maatregelen opgelegd.

Er bestaan geen Europese informatie- en of alarmdrempels voor fijn stof.

Sinds 2016 is er in de drie gewesten, naast de alarmdrempel, ook een informatiedrempel van toepassing.

De informatiedrempel is gebaseerd op 24 uursgemiddelde metingen en op de voorspelling voor de volgende 24 à 48 uur. De informatiedrempel voor PM₂.₅ bedraagt 35µg/m³ (als glijdend 24-uursgemiddelde) en voor PM₁₀ bedraagt deze 50 µg/m³ (als glijdend 24-uursgemiddelde).

Voor het Vlaamse en het Brusselse Hoofdstedelijk gewest worden de gemeten concentraties uitgemiddeld over het betreffende gewest. Voor het Waals gewest worden de daggemiddelden berekend op basis van meetstations die zich ten noorden van de Samber- en Maasvallei bevinden.

• - over de oorzaak en de oorsprong van de verhoogde concentraties;
• - met de concentraties en de evolutie hiervan
• - met algemene gezondheidsaanbevelingen en tips om de emissies te beperken
  
  

De informatiedrempel wordt enkele keren per jaar overschreden. De overschrijdingen doen zich hoofdzakelijk voor in de winter (wanneer de verdunningsomstandigheden in de atmosfeer ongustig zijn) en in het voorjaar (tijdens periodes waarin landbouwgronden worden bemest).

Als de informatiefase geactiveerd is, wordt in het Vlaamse gewest door de Vlaamse Milieumaatschappij een stookadvies afgekondigd dat houtverbranding als verwarmingsbron afraadt.

Er wordt aan de bevolking gevraagd om de emissies te beperken: o.a. gebruik geen hout als verwarmingbron, beperk individueel autoverkeer

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest hanteert twee informatiefasen: een eerste drempel (drempel 0) voor de lancering van de informatie- en sensibiliseringsfase. Indien de overschrijding 24 uur aanhoudt en er geen verbetering optreedt van de meteorologische omstandigheden binnen de 24 à 48 uur dan wordt de informatie- en sensibiliseringsfase geactiveerd. Er is een tweede drempel (drempel 0+) gedefinieerd in het geval dat de drempel 0 twee opeenvolgende dagen overschreden blijft. Bij overschrijding van deze drempel 0+ wordt er een informatie- en interventiefase gelanceerd. Er wordt o.a. een snelheidsbeperking ingevoerd.

De bevolking wordt aangemoedigd om de emissies te beperken: Alternatieve transportmiddelen ter vervanging van de auto worden aangeraden alsook het vermijden van verwarming door houtverbranding.

Een aantal maatregelen om alternatief vervoer van de auto te bevorderen en het autoverkeer te beperken worden ingevoerd.

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt een snelheidsbeperking tot 50 km/h ingesteld daar waar normaal een snelheidslimiet van 70 of 90 km/h geldt.

Versterkte snelheidscontroles in het ganse Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Gratis openbaar vervoer (MIVB).

Gratis dagticket van Villo!

Houtverbranding als verwarmingsbron wordt verboden (tenzij dit de enige verwarmingsbron betreft).

Een snelheidsbeperking van 90 km/h op de ring van Brussel (R0) wordt ingevoerd als op dat moment ook het smogalarm in Vlaanderen met bijhorende snelheidsverlaging op de R0 van kracht is