Jaargemiddelde concentratieschalen aangepast aan de strengere WGO-advieswaarden

Inleiding

In november 2022 werd de BelAQI luchtkwaliteitsindex aangepast aan de nieuwe en strengere advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO). De BelAQI index wordt gebruikt om de luchtkwaliteit op de korte termijn (uren/dagen) te kwalificeren. Er wordt een indexschaal gebruikt van 1 tot 10 waarbij 1 een uitstekende luchtkwaliteit betekent en 10 een uitermate slechte. Meer informatie over de nieuwe BelAQI index vind je hier: https://www.irceline.be/nl/nieuws/nieuwe-belaqi-index

Nood aan aanpassing jaarschalen

Naast de impact op de korte termijn, heeft luchtvervuiling ook een chronische of langetermijnimpact op de gezondheid. Voor de langetermijnimpact worden jaargemiddelde concentraties als indicator gehanteerd.  De gezondheidsimpact op de lange termijn is belangrijker dan die op korte termijn. Ook de advieswaarden om ons te beschermen tegen de langetermijnimpact van luchtvervuiling werden door de WGO in 2021 verstrengd. De nieuwe WGO-advieswaarden zijn het resultaat van meta-analyse studies: op basis van de meest recente epidemiologische studies bleek immers dat er ook bij lagere concentraties dan de (oude) advieswaarden uit 2005 nog een significante gezondheidsimpact is.

De Europese Unie (via EU richtlijn 2008/50) hanteert ook (juridisch afdwingbare) jaargrenswaarden. De huidige EU-jaargrenswaarden zijn minder streng dan de gezondheidsadvieswaarden van de WGO.

In onderstaande tabel worden voor fijn stof (PM2.5 en PM10) en stikstofdioxide (NO2) de EU grenswaarden, de oude en nieuwe WGO-advieswaarden opgelijst:

(*) indicatieve grenswaarde vanaf 2020

Tabel 1: huidige Europese jaargrenswaarden en de oude (2005) en nieuwe (2021) jaaradvieswaarden van de WGO

Omdat de concentratieschalen die IRCEL en de drie gewesten gebruiken om de langetermijnimpact te visualiseren niet meer in overeenstemming waren met de nieuwe WGO-advieswaarden, werden ze aangepast. Er werden hierbij 3 ijkpunten gehanteerd:

-          Jaargemiddelde concentraties die hoger zijn dan de WGO-jaaradvieswaarde komen in de 5^de klasse of hoger

-          Jaargemiddelde concentraties die hoger zijn dan de (juridisch afdwingbare) EU-grenswaarde komen in de hoogste klasse

-          Jaargemiddelde concentraties die lager zijn dan de helft van de WGO-jaaradvieswaarde zitten in klasse 2 of lager

De andere concentratieklassen worden op een pragmatische manier ingevuld.

Dit leidt dan tot de volgende 10 concentratieklassen:    

Tabel 2: concentratieklassen jaargemiddelde concentraties PM10, PM2.5 en NO2

Voor ozon (O3) en Black Carbon (BC) bestaan geen EU-jaargrenswaarden en WGO-gezondheidsadvieswaarden. De jaargemiddelde concentratieklassen voor ozon werden niet aangepast. Voor BC werden de klassegrenzen voor het jaargemiddelde afgeleid via de correlatie die er bestaat tussen BC en NO2 jaargemiddelde concentraties.

De luchtkwaliteit wordt niet slechter

In vergelijking met de vroeger gebruikte concentratieklassen zullen de kaarten “roder” kleuren. Dit betekent echter niet dat de luchtkwaliteit op zich erop achteruitgaat. Integendeel, we stellen vast dat de luchtkwaliteit al verschillende decennia verbetert. Het betekent wel dat er al bij lagere concentraties gezondheidsrisico’s zijn dan voorheen werd ingeschat.

Om de negatieve gevolgen van luchtvervuiling op de gezondheid verder te verminderen, hebben de drie gewesten luchtkwaliteitsplannen met ambitieuze doelstellingen geformuleerd.

BelAIR app

Met de BelAIR smartphone applicatie wordt voor iedere locatie in België de actuele luchtkwaliteit in kaart gebracht. De app geeft voor elke locatie ook ook de langetermijnconcentraties (jaargemiddelden) weer voor de laatste 5 jaar. Voor de kwalificatie van de luchtkwaliteit op de lange termijn worden de nieuwe jaargemiddelde concentratieschalen gebruikt.