Hebben stakingsdagen een significante impact op de luchtkwaliteit?

Tijdens de provinciale stakingsdagen de afgelopen weken was er in de betrokken provincies minder verkeer. Tijdens de stakingsdag op 9/12/2014 was de luchtkwaliteit opvallend goed. Een vraag die ons meermaals werd gesteld is of dit het effect was van de lagere verkeersdrukte op de stakingsdag. 

Een antwoord op deze vraag is niet zo eenvoudig, de luchtkwaliteit wordt immers bepaald door verschillende factoren:

• - de emissies (of uitstoot) van luchtvervuilende stoffen: hoe meer emissies, hoe meer luchtvervuiling;
• - de meteorologische omstandigheden: stabiele weeromstandigheden (bijvb weinig wind, temperatuursinversie) zorgen voor een slechte verdunning van de emissies in de atmosfeer en zorgen dus voor hogere concentraties van luchtvervuilende stoffen in de buitenlucht;
• - de topografie: in een smalle straat met veel verkeer (zogenaamde "street canyons") wordt de vervuiling eveneens minder goed verspreid.
  
  

De topografie wijzigt niet van de éne op de andere dag (en beschouwen we dus als constant).

Tijdens de provinciale stakingsdag op 9/12/2014 was er wel minder verkeer en waren er dus minder verkeersemissies. Harde en gedetailleerde cijfers hierover zijn echter niet beschikbaar. Er is ook geen informatie of er ook in andere sectoren (industrie, huishoudens, landbouw) minder uitstoot was omwille van de stakingsdag.

De meteorologische omstandigheden op 9/12/2014 waren wel zeer gunstig voor luchtvervuiling: matige wind uit W tot ZW en af en toe regen. De luchtkwaliteit was dan ook zeer goed tot goed (vervuilingsindex 2 à 3 op 10, waarbij 1 een uitstekende luchtkwaliteit betekent, en 10 een uitermate slechte). 
Minder verkeer zal ook een gunstige impact gehad hebben, maar het is zeer moeilijk om op basis van de luchtkwaliteitsmetingen op 9/12/2014 een onderscheid te maken tussen het effect van de weersomstandigheden en het effect van de lagere uitstoot door het verkeer.

Tijdens de autoloze zondag dit jaar op 21 september 2014 waren de weersomstandigheden ook zeer gunstig voor de luchtkwaliteit. Op basis van een vergelijking tussen de metingen van dieselroet (BC) in Brussel tijdens de autoloze periode in Brussel en Antwerpen (waar de autoloze zondag een week eerder werd georganiseerd, en waar er dus wel normaal verkeer was in de binnenstad) konden we het volgende vaststellen:

• - In Antwerpen werd, door de gunstige weersomstandigheden, op 21/9/2014 ongeveer 5x minder BC gemeten in vergelijking met een “gemiddelde” zondag;
• - In Brussel werd op 21/9/2014 ongeveer 7,5x minder BC gemeten in vergelijking met een “gemiddelde” zondag
   ("gemiddelde zondag" : de gemiddelde BC concentraties gemeten op zondagen met een normale verkeersintensiteit, dus zonder autoloze periode)
  
  

De gunstige weersomstandigheden zorgden dus voor 5x minder BC in Antwerpen. In Brussel, tijdens de autoloze periode, was dat 7,5x minder. Het volledig verkeersvrij maken van Brussel had dus wel degelijk effect op de luchtkwaliteit. Hierbij mag wel niet vergeten worden dat Brussel op het moment van een autoloze zondag quasi volledig verkeersvrij is, en dat in gans het gewest (160 km2, de grootste verkeersvrije zone op dat moment in Europa). Dit was gisteren zeker niet het geval. Het effect van de stakingsdag (door minder verkeer) zal dus kleiner geweest zijn. Een vergelijkbare oefening maken is ook niet evident omdat we geen harde cijfers hebben over de verkeersintensiteiten in Brussel (en Antwerpen) op 9/12/2014.

Conclusie: minder verkeer (en minder uitstoot van luchtvervuilende stoffen in het algemeen, ook in andere sectoren), is altijd positief voor de luchtkwaliteit. Het effect, gedurende een korte periode, van wat minder uitstoot op de luchtkwaliteit met metingen onderscheiden van het effect van de dag na dag variërende meteorologische omstandigheden is niet (altijd) evident.